Economistas sin Fronteras-eko José Ramón Mariño ZarautzOn-en izango dugu

Datorren astearterako, martxoaren 23rako proposamen berri bat dakarkizugu

Enplegua uberizatzeko aroa

Hizlaria

José Ramón Mariño. Bere burua, funtsean, ekonomistatzat definitzen du, agronomia ere ikasi duen arren. Bere ohiko lana Arabako Ogasunean egiten du. Bere kezka intelektuala nazioarteko merkataritzaren tratatuetan, nazioarteko fiskalitatean, oinarrizko errenta unibertsalean, kapitalismoarekiko alternatibetan eta industria politika eta eredu produktiboetan oinarritzen da. Akademiko eta ekintzaile honek kezka horiek ATTAC, Econonuestra, Asociación de economía crítica, Euromemorandum eta Tax Justice Network enpresen bidez bideratzen ditu.
 
 
 
Economistas sin Fronteras-eko kidea, José Ramón Mariño

Testuingurua

Lan mundua erabat aldatzen ari da, gero eta independenteago, multitareago eta behin behineko bihurtzen ari delarik. Elkarlaneko ekonomiaren paradigmaren aurrean gaude edo, Peter Flemingek deitu duen bezala, enplegua uberizatzeko aroaren aurrean. Jarduera ekonomikoaren funtzioak eta moduak berriro definitzeak onurak dakarzkie erabiltzaileei, baina ondorio kezkagarriak langileei.
Uberizazio terminoak Uber start-up estatubatuarrari egiten dio erreferentzia. 50.000 milioi dolarretan baloratua elkarlaneko ekonomiaren adierazle nagusia bihurtu da. Aplikazio honek harremanetan jartzen ditu hiri barruan ibilbide bat egin behar duten eta ibilgailurik ez duten pertsonak ibilbide bera egiten duten eta ibilgailua eta zerbitzua prezio oso lehiakorrean ematen duten beste batzuekin. Antzeko zerbait gertatzen da Airbnb aplikazioarekin, aldi baterako ostatua behar duten pertsonak eta beren etxeak eskaintzen dituzten beste batzuk konektatzen baititu, edo Sharing Academy plataformarekin, zeinak irakasleak eta ikasleak harremanetan jartzen baititu eskola partikularrak jasotzeko.
Horrela, erabiltzailearen eta hornitzailearen arteko bitartekariak desagertu egiten dira. Ondorioz zerbitzuaren prezioa murrizten da erabiltzailearentzat eta, hornitzaileari bezero gehiagorengana iristeko aukera ematen dio modu erraz eta ez oso garestian. Fenomeno hori gero eta arlo gehiagotan ari da eragiten zerbitzuen munduan, eta pixkanaka-pixkanaka lan-merkatu osoan indarrez sartzen hasi da. Freelance fenomenoaren iraultza bat da, non bezeroek eta hornitzaileek plataforma digital horietan kontratazioak egiteko eta zerbitzuak modu arin eta zuzenean eskaintzeko leku bat aurkitzen duten.
Hala ere, dir-dir egiten duen guztia ez da urrea. Erabiltzailearentzat hain onuragarria den joera horrek ondorio kezkagarriak dakarzkie langileei.
Lehenik eta behin, erronka bat da lan-eskubideen esparruan: gaixotasuna edo desgaitasuna  babesa baztertu egiten da. Formula horrek, non hornitzailea trukagarria baita, ez ditu kontuan hartzen behar diren atsedenaldiak edo oporrak.
Bigarrenik, kalkulatzen da urte gutxiren buruan lan-indarra autonomoen eta autonomo faltsuen ehuneko handi batek osatuko duela. Orain dela urte asko pentsaezinak (eta legez kanpokoak) ziren moduetan ari dira azpikontratatzen lan kualifikatuak. Ryanair bezalako aire-konpainia baten pilotuen % 70 autonomoak dira eta Erresuma Batuan eta AEBetan autoenplegatuen kopurua oso azkar hazi da. Etorkizunean langileriaren hiru laurdenak baldintza horietan lan egingo dutela espero da.
Hirugarrenik, «Askatasun» honek soldata txikiagoak dakartza. Resolution Foundationen 2016ko ikerketa baten arabera, autoenplegatutako langileek 1994an batez besteko langile batek jasotzen zuena baino gutxiago kobratzen dute Ingalaterran. Era berean, autonomoek diru-sarreren% 22 galdu dute 2008tik 2014ra, eta lanean ari diren benetako baldintzen ondorioz ez dute ez baja hartzeko ez oporretarako eskubiderik, eta ezin dute erretiro-pentsiorako dirurik jarri.
Laugarrenik, langileek ez dagozkien kostuak hartzen dituzte beren gain. Adibidez, lana egiteko materiala erostea, softwarea, lanak egiteko joan-etorriak, etab. Muturreko kasua Uber izango litzateke, non langileak («bazkideak») gastu guztiak bere gain hartu behar dituen, jarduteko lizentzia, ibilgailua, konponketak, etab.
Azkenik, trebeenek bakarrik izango dute eskari handia, eta aldaketara egokitzen ez direnak lan-merkatutik kanpo geratuko dira. Prest gaude lan-merkatuaren uberizazioari aurre egiteko?