Zarautzen Zientziaz Blai 10. edizioa
Asteartean azaroaren19an, arratsaldeko 19:00etan Zarauzko Modelo Aretoan
Zarautzen Zientziaz Blai ekimenaren hamargarren edizio honetan, herriko lau ikertzaile izango dira gurekin, doktore eta profesional gazteak: Esther Udabe, Leire Lopetegui, Jakes Udabe eta Mikel Artetxe, zumaiarra den Naiara Rodriguez-Florez ere, zein proiektuetan dabiltzan azalduko diguten. Aipatzekoa da, bostak nahiz eta gazteak izan ibilbide profesional oparoak ari direla jorratzen arlo ezberdinetan, denak gaur egungo erronkekin lerrokatuak: material berrien eta horien hainbat aplikazioetan hala nola industrian, osasun arloan, ekonomia zirkularra, baliabideen kudeaketa arduratsuan eta nola ez Adimen Artifizialean. Gai guzti horietaz zerbait gehiago ikasteko aukera izango dugu. Partaideen artean Mikel Artetxe, dugu. Bera masterra egiten zegoenean EHUko IXA Ikerketa taldean 2015ean, Zarautzen Zientziaz Blai bigarren edizioan parte hartu zuen. Gaur egun, ikertzaile saritua da, etengabe proiektu berriekin dabilena. Beraz aukera paregabea, gu guztiontzat herritar ikerlari gazte hauek ezagutzea bertatik bertara.
MIKEL ARTETXE ZURUTUZA
Informatikako ingeniaria, Hizkuntzaren prozesamenduan doktorea, Euskal Herriko Unibertsitatean. 2018an karrera amaierako sari nazionala jaso zuen estatu mailan. 2021ean, Adimen Artifizialaren Europako Elkarteak doktorego tesi onenaren saria eman zion: “Itzulpen automatiko gainbegiratu gabea” deituriko lanarengatik. Urte berean, Espainiako Informatika ZientziaElkarteak eta BBVA Fundazioak ikertzaile gazteen Informatika Saria eman zioten, bere tesian lortutako emaitzengatik. 2014-2020 artean, gradua amaitu ondoren, masterra eta doktorego tesia egin zituen EHUko IXA Ikerketa taldean, eta urte horietan zehar hainbat egonaldi egin zituen Google, Meta eta DeepMind enpresetan. Horren ondoren, ikertzaile modura egin zuen lan Meta AI (Facebook zena). Gaur egun, azken belaunaldiko eredu multimodalak sortzen dituen Reka adimen artifizialeko startuparen sortzaileetako bat da. Gainera, Euskal Herriko Unibertsitatean Ikerketarako Kolaboratzaile Akademikoa da, eta %20ko dedikazioarekin lan egiten du IXA ikerketa-taldean. Berak dion bezala: “Nire ikerketa arloa hizkuntzaren prozesamendua eta ikasketa automatikoa dira. Nire esperientzia batez ere eleaniztasunean zentratzen da, baliabide gutxiko agertokietan zentratuz eta, bereziki, gainbegiratu gabeko itzulpen automatikoan eta hizkuntza arteko errepresentazio ikasketan. Azkenaldian, tamaina handiko hizkuntza ereduetan dihardut lanean”
ESTHER UDABE SANCHEZ
Kimikan graduatua eta Kimika aplikatua eta Material polimeroetan Masterra 2020an (EHU-UPV). 2020an doktoratu zen, Poymat Zentroan (EHU) aplikazio biologikoetarako garatutako poliuretano eta poliester antimikrobiano eta hidrogelionikoei buruzko 4 urteko ikerketa-lanaren ondoren. Doktoretza aldian patente bat garatu zuen Deakin-Melburne-Australiako Unibertsitatean egonaldian. 2020-2024 MOYUA eraikin taldean egon da proiektuaren arduraduna eta zuzendari zientifikoa lanetan. Aurten, apiriletik aurrera TECNALIAn ari da lanean, Hondakinak balorizatzeko 20 adituen talde burua da. Beraien ikerketa lerroak bi arlotan oinarritzen da: (1) baterietatik, meatzaritzatik eta metalak dituzten hondakinetatik datozen metalak berreskuratzea eta (2) gasifikazioa eta pirolisia, hondakinak energia eta azpiproduktu baliotsu bihurtzeko, hau da hondakinen balioztatzeko teknologian. Ekonomia Zirkularreko erdi erdian kokatzen da bere lana.
NAIARA RODRIGUEZ-FLOREZ
Industria Ingeniaritzan lizentziatua TECNUNen (2011), Bioingeniaritza doktoregoa burutu zuen Imperial College London unibertsitatean (Erresuma Batua). 2017an Mondragon Unibertsitateko Goi Eskola Politeknikoan sartu zen irakasle gisa, eta bertako Gainazalen Teknologietako ikerketa-taldeko kide izan zen. Aldizkari kliniko eta ingeniaritzakoetan 36 artikulu argitaratu ditu. Young Basque Investigator Award (2017) saria jaso zuen. Bere lana 30 kongresu baino gehiagotan aurkeztu du eta beste hainbat sari garrantzitsu jaso ditu. Gaur egun, 2019az geroztik, TECNUNeko Materialen Mekanika eta Fabrikazio Aurreratua ikerketa taldeko kide da, biomedikuntza arloko proiektuetaz arduratzen da bertan. Ikerbasque Research Fellow izan ostean (2019-2024), Ikerbasque Research Associate postua lortu berri du. Bere ikerketa-lerroak hezur biomekanikan eta hezurren ordezkoen diseinu eta fabrikazioan oinarritzen dira.
LEIRE LOPETEGUI EGUREN
Itsas animaliei dien miresmenak bultzatuta, biologia gradua ikasi zuen EHU-n, ondoren Itsas Baliabideen Kudeaketan Masterra egin zuen Wageningen University & Research-en (Herbehereak). Masterreko praktikak eta amaierako lana AZTI ikerketa zentroan egin zituen. Orain, bertan jarraitzen du arrantzari lotutako tesia burutzen, Ikertzaileak prestatzeko Eusko Jaurlaritzaren doktoratu aurreko finantzaketa batekin. Bere doktorego-tesiaren helburu nagusia da tunido tropikalak arrantzatzean nahi gabean arrantzatzen diren marrazoen dinamikak aztertzea. Horretarako, modelo matematikoak erabiltzen ditu. Modelo desberdinekin arrantzak iragarri eta espezie zaurgarri horien kontserbazio-egoera identifikatu nahi du. Ondoren, nahi gabeko arrantza hauek ekiditeko kudeaketa-neurri eraginkorrak proposatzeko.
JAKES UDABE SANCHEZ
Kimikan graduatua eta Kimika aplikatua eta Material polimeroetan Masterra EHUn, baita MBA (Unir). Aurten 2024an Kimika Aplikatuan doktoretza (CumLaude) lortu du EHUn, Polymat zentroan 4 urte igaro ondoren. Bere tesia nanopartikulen eta sistema biologikoen arteko interakzioetan oinarritu da, makinak erabiliz. Nanopartikulak tumoreetan nola sartuko diren aurreikusteko ikaskuntza-ereduak sortzea zen helburua, horretan ikasketa automatikoaren aplikazioan eta datuak analisian aditua da. Aurtengo otsailetik, BANTEC Group-eko aholkularia da I+G proiektuetan espezializatua den enpresan. Jakes ekimenak gidatzen ditu materialen zientzian, arreta berezia jarriz nanoteknologian eta horien aplikazio industrialetan.
